Türk Klinik
Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği’nin (KLİMİK) COVID-19 Tedavisinde
Kullanılmakta Olan Antiviral İlaçlarla İlgili Yayımladığı Bilimsel Görüş
ve
Hidroksiklorokinin
(Plaquenil Piyasa İsimli İlaç) Güvenliği Hakkında, Lancet Romatoloji’de Yayımlanan,
En Kapsamlı Çalışmanın Özeti
Klimik Derneği, tüm dünyada COVID-19 tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçların başında gelen hidroksiklorokin, favipiravir, remdesivir ve lopinavir-ritonavirin tedavideki etkinliği ve güvenilirliğine ilişkin, 20 Eylül 2020 tarihine kadar yayımlanmış bilimsel çalışmaları analiz ederek, detaylı bir değerlendirme hazırladı.
Bu değerlendirmede en dikkat çeken ilaç ise “Plaquenil”
piyasa ismiyle satışa sunulan ve halen ülkemizde hafif-orta seyirli covid-19
vakalarına reçete edilmekte olan hidroksiklorokin. Bu ilaç aslen sıtma
tedavisinde kullanılır. İmmünomodülatör (bağışık yanıtı dengeleyen) etkileri de
bulunması nedeniyle SLE, romatoid artrit gibi otoimmün hastalıkların
tedavisinde de uzun yıllardan beri kullanılmaktadır.
Hidroksiklorokin, ölümcül bir hastalık olan ve etkili bir
tedavisi bulunmayan COVID-19 hastalığının tedavisi amacıyla ülkemiz dahil olmak
üzere tüm dünyada yaygın bir şekilde kullanılmıştır ve halen birçok ülkede
kullanımına devam edilmektedir. Ancak salgının başlangıcından itibaren geçen 8
aylık süreçte hidroksikorokin/klorokonin SARS-CoV-2’ye etkisi, COVID-19
hastalığının tedavisindeki yeri ve COVID-19 hastalarında kullanılırken
karşılaşılan, özellikle kardiyotoksik (kalpte hasar veya bozukluk oluşturan)
istenmeyen etkileri konusunda gerek hakemli dergilerde gerek preprint
platformlarda çok sayıda klinik çalışma yayımlanmış ve hidroksiklorokinin
COVID-19 tedavisindeki yerini yeniden gözden geçirmeyi zorunlu kılmıştır.
Yapılan çalışmalar ve araştırmalar neticesinde KLİMİK
Derneği yayımladığı yazıda, hidroksiklorokin hakkında şu ifadeye yer vermiştir:
“Güncel in vitro/in vivo ve randomize
kontrollü klinik çalışmalar, ayaktan veya yatan, hafif/orta/ağır seyirli
COVID-19 olgularının tedavisinde hidroksiklorokinin etkili olmadığını
göstermiştir. Hidroksiklorokin, aksini bildiren yeni randomize
kontrollü klinik çalışma sonuçları olmadıkça COVID-19’un asemptomatik, hafif,
orta, ağır formlarının tedavisinde veya profilaksisinde (hastalık meydana
gelmeden önlemede) kullanılmamalıdır. Hidroksiklorokin, özellikle
QT’yi uzatan (kalpte bir çeşit ritim bozukluğuna sebep olan) azitromisin gibi
diğer ilaçlarla birlikte kullanıldığında hayatı tehdit edebilecek kardiyotoksik
istenmeyen etkilere neden olabilir.”[1]
Aynı yazıda, covid-19 tedavisinde ülkemizde yine sıkça
kullanılan, özellikle ağır vakalarda ve risk gruplarında tercih edilen “Favipiravir”
isimli ilaca dair şu ifadeler yer aldı:
“COVID-19 tedavisinde Favipiravirin etkisini araştıran az
sayıda hasta içeren üç randomize kontrollü klinik çalışmada, bu ajanın viral
klirense (virüsün vücuttan temizlenmesine) ve/veya bazı klinik sonuçlara olumlu
etkilerinin olabileceği bildirilmiştir. Bu nedenle, favipiravirin
özellikle pnömonili ve/veya riskli COVID-19 olgularının tedavisinde
kullanılabileceği düşünülmektedir. Ancak devam etmekte olan randomize
kontrollü klinik çalışmaların sonuçları yakından izlenmeli, optimal dozunun ve
tedavi süresinin belirlenebilmesi için in vitro ve ek klinik çalışmalar
yapılmalıdır. Favipiravirin COVID-19 tedavisinde veya diğer
indikasyonlarla kullanımı sırasında ciddi istenmeyen etkileri tanımlanmamıştır.”[2]
Klimik derneğinin covıd-19 tedavisinde kullanılan diğer antiviral
ilaçlara dair görüşünü özet olarak okumak için buraya, kapsamlı ve
detaylı bir okuma için de buraya tıklayabilirsiniz.
Öte yandan, Hidroksikolorinin (HCQ) güvenliği ile ilgili
şimdiye kadarki en kapsamlı çalışma Lancet Romatoloji'de geçtiğimiz günlerde
yayımlandı. Dileyenler çalışmanın İngilizce tam metnine buraya tıklayarak
ulaşabilirler, ben aşağıda kısa Türkçe özetine yer vereceğim.
“RİSK OF
HYDROXYCHLOROQUİNE ALONE AND İN COMBİNATİON WİTH AZİTHROMYCİN İN THE TREATMENT
OF RHEUMATOİD ARTHRİTİS: A MULTİNATİONAL, RETROSPECTİVE STUDY”
(ROMATOİD ARTRİT
TEDAVİSİNDE TEK BAŞINA VE AZİTROMİSİN İLE KOMBİNASYON HALİNDE HİDROKSİKLOROKİN
RİSKİ: ÇOK ULUSLU, RETROSPEKTİF BİR ÇALIŞMA)
ÖZET:
Yaklaşık 1 milyon hasta üzerinde yapılan çalışma Romatoid
Artrit tedavisi için HCQ veya HCQ içeren kombinasyonlar alan hastalarda kısa
dönemde (30 gün) kardiyovasküler mortalitede (Kalp kaynaklı sorunlar nedeniyle
ölüm) artış saptamazken uzun dönemde ANLAMLI risk artışı gösterdi.
Azitromisinle kombine edilmiş tedavilerde ise kısa dönemde dahi artmış
kardiyovasküler mortalite riski saptandı.
Mortalite sebebi başlıca patolojiler iletim bozuklukları, kalp yetmezliği,
ventrikül hipertrofisi şeklinde sıralanıyor.
Yazarlar bu sonuçlara dayanarak HCQ kullanma konusunda
kar-zarar hesabı yapılmasını önerdi.[3]
SONUÇ OLARAK;
Eğer covid-19 nedeniyle, siz veya bir yakınınız Plaquenil (Hidroksiklorokin/HCQ)
tedavisi görecekse ve eğer kişinin kalp kaynaklı problemleri de varsa bu durum
mutlaka doktor ile paylaşılmalı, özellikle belirtilmeli.
Kalple ilgili bilinen bir hastalığınız yoksa da, gerek
covid-19 gerekse otoimmün hatalıklar nedeniyle hidroksiklorokin
kullanacaksanız, uzun dönem kardiyovasküler risk artışı nedeniyle duyduğunuz
kaygıyı doktorunuzla paylaşınız.
Hem içinde bulunduğumuz pandemi sürecinin getirdiği hem de
öncelerden beri gelen hastanelerdeki yoğunluk ve yoğunluğa bağlı olarak hasta
başına ayrılan kısa muayene süresi, bu önemli riskin gözden kaçmasına neden
olabilir.
Her ne kadar dünya çapında yapılan çalışmalarda hidroksiklorokin
aleyhine birçok delil bulunsa ve hatta bazı ülkelerde kullanımı yasaklansa da, sağlık
bakanlığının covid-19 tedavi protokolünde halen bu ilaca yer verilmekte ve bazı
hekimler bu ilacı yazmaya mecbur bırakıldıklarından yakınmaktalar. Ancak siz
bilinçli bir hasta olarak kaygınızı doktorunuz ile paylaşırsanız başka bir
tedavi seçeneği arama yoluna gidilebilir.
Hem tüm sağlık çalışanları hem de hastalar için çok zor bir
süreçten geçtiğimiz şu dönemde tüm sağlık çalışanlarına güç ve sabır diliyor,
gayretlerinden ve emeklerinden dolayı teşekkür ediyorum. Tüm hastalara Allah’tan
şifa, hasta yakınlarına sabır diliyorum. Daha bilgili ve bilinçli bir hekim
olabilmek için de tüm hekim ve hekim adayı arkadaşların güncel yayınlarını takip
etmesini temenni ediyorum, sağlıcakla kalın…
[1]
https://www.klimik.org.tr/koronavirus/klimik-dernegi-covid-19-tedavisinde-kullanilmakta-olan-antiviral-ilaclarla-ilgili-bilimsel-gorus-yayimladi/
[2]
https://www.klimik.org.tr/koronavirus/klimik-dernegi-covid-19-tedavisinde-kullanilmakta-olan-antiviral-ilaclarla-ilgili-bilimsel-gorus-yayimladi/
[3]
https://www.thelancet.com/journals/lanrhe/article/PIIS2665-9913(20)30276-9/fulltext
Yorumlar
Yorum Gönder